En gelişmiş ekonomilerden birine sahip, teknolojiyi A’dan Z’ye hayatlarının en ücra köşelerine bile adapte edebilmiş bir halk; Japonlar.
Tüm teknolojik gelişmelerine rağmen geleneklerine hala sıkı sıkıya bağlı kalan birkaç halktan biri onlar. Türkler gibi, Çinliler gibi kısaca diğer Asya ülkeleri gibi onların da oldukça ritüelli ve uzun bir gelenek ritüelleri var.
Gelenekleri tıpkı diğer Asya ülkeleri gibi misafir ağırlamada da oldukça meşhur. Tıpkı bizler gibi. Tek farkımız biz de her geleneğin bir adı ya da bir felsefesi yok. Onlar tüm geleneklerini bir felsefe ile özdeştirmiş ve her birine ayrı bir isim vermişler. Yazıyı okurken pek çok ortak noktamız olduğunu göreceksiniz.
Japon büyükelçi Akito Nishiuchi; “Japonyaya giderseniz taksi şöförlerinden otobüs şöförlerine kadar herkesin üniformalı olduğu dikkatinizi çeker. İşleriyle gurur duyarlar. Çünkü ellerinden gelenin en iyisini yapmak işlerinin bir parçası ve herhangi bir bahşiş gerekli değildir.” Tüm bu zihniyet sadece hizmet sektöründe değil herkesin günlük hayatının bir parçası, dakikliklerinden, tertemiz sokaklarına ve düşünceli selamlamalara kadar…
Japonların misafir ağırlama sanatını en iyi şekilde tecrübe etmek için, 5 yıldızlı bir otel olan Palace Hotel Tokyo’nun rehberi olan Michiko Sato sizlere bir çay seremonisine katılmanızı öneriyor.
Sato; “Ev sahibi sunulacak her şeyi özenle hazırlar. Duvarlarda ipek üzerine kaligrafi kullanılarak işlenmiş kakemono / kakejiku yer alır, mevsimsel çiçek aranjmanı ve çay ritüelini taçlandıracak en iyi servis ekipmanları da seremoninin bir parçasıdır” diyor.
Belki de aranızda bu gelenekleri ve felsefeleri hayatına adapte etmek isteyenler ya da bu gelenekler hakkında bilgi sahibi olmak isteyenler olabilir. Sizler için Japonların misafir ağırlama sanatının öne çıkan özelliklerini araştırdık.
Omotenashi: Başkalarının İhtiyaçlarını Düşün!
Japon misafir ağırlama sanatı ya da daha genel anlamda yaşamının en öne çıkan teması belki de bu. “Omotenashi” sadece basit bir hizmet sunmaktan daha çok samimi bir empati sahibi ve ilgili olunmasının altını çizer. Bulunulan ortamı iyi okumak, her durumda farkında olmak ve diğer misafirlerin rahatı ile samimi bir şekilde ilgilenmek. Japonlar, misafirlerinin herhangi bir söz söylemeden ihtiyaçlarına cevap verirler.
Bu gelenek sadece misafirlikte değil, hayatlarının her alanında yer alır. Taksi kapıları kendi kendine açılır ve kapanır, evinize gelen yemek kutularının içinde kürdan ve yemek çubukları yer alır, tuvaletlerde klozetler ısıtmalıdır ve deodorant bulunur. Kısacası bulunduğun ortamın farkında olmak, başkalarının yaşamlarına da saygı duymak ve özetle herkesi rahat ettirmek üzerine kurulu bir anlayışa sahipler. Çünkü Japonların yaşamları genelden bireye iner. Toplum mutlu olursa, birey de mutlu olur. Toplum huzurlu olursa, birey de huzurlu olur.
Wa: Uyum İçin Çabalamak
2000 yıldan fazladır hakim olan Budizm, Şintoizm ve Konfüçyüsçülük Japonların uyumlarının sosyal kodudur. Wa, herkesin iyiliği için tüm halkın barışçıl bir işbirliği içinde olmasını anlatır. Japonya’da bireydense toplum önceliklidir. Daha önceleri tarım odaklı bir toplum olan ülke bu konuda verimli ve üretken olabilmek için büyük gruplar işbirliği içinde çalışıyormuş. Tokyo gibi büyük şehir merkezlerinde insanlar kısıtlı ortak bir kaynağı paylaştığının bilinciyle ve küçük yerlerde birçok komşu ile yaşıyorlar. Bu köklü düşünce toplumdan çok daha öteye geçmiş ve yaşamlarının; yemek, sanat ve tasarım gibi birçok alanına sarılmış bir şekilde.
Ichi-go ichi-e: Ana Değer Ver
“Ichi-go ichi-e”; çay seremoni odalarında asılı olan bir Zen deyişidir. Bu söz şu anlama gelir; “bir olasılık, bir rastlantı”. Bu söz katılımcılara var olmayı ve seremoniden çayı paylaşarak keyif almalarını hatırlatır.
Yılda bir kere açan Sakura ağacı gibi, deneyimlerin de tadını çıkartmayı çünkü hayat geçicidir. Yine aynı insanlar bir araya gelecek olsa bile, o anın eşsiz olduğunu ve tekrarlanamayacağını anlatır.
Wabi Sabi: Kusurda Bile Güzellik Bulabilmek
Tüm bunlar mükemmel bir hizmetin altını çizse de “Wabi Sabi” farklı bir açıdan bakar. Bu felsefe mükemmel olmayan şeylerin, mükemmel olmayışlarının bile eşsiz olduğunun altını çizer. Sonbaharda düşen kuru bir yapraktan, çanaktaki bir çatlağa kadar…
Eğlenmenin ve güzel zaman geçirmenin amacı etkileyici olmak değildir, kişiseldir, gösteriş yapmak değil, orada olmaktır. Bu ikisi arasındaki fark; samimi bir odada verilen davette kullanılan farklı servis ekipmanlarının kullanılması ile fazlaca resmi bir yemek odasında porselenlerle servis yapmanın arasındaki fark gibidir.
“Wabi Sabi” beklentilerden kurtulunmasını ve kendinize özgü, anlamlı etkileşimlerin olduğu bir ortam yaratmanıza yardım eder.
Temigaye: Minnettarlığını Bir Hediye İle Taçlandır!
Japonya’da bir davete eli boş gitmek kesinlikle kabul görmeyen davranışlardan biri olarak adlandırılır. Size de bir yerden tanıdık geldi mi? Saygı göstermesi gereken sadece ev sahibi değil aynı zamanda misafirlerin de bu saygıya karşılık vermesi önemlidir. “Temiyage”, küçük bir teşekkür hediyesidir. Bir yiyecek ya da hediyelik bir eşya olabilir. Böylelikle birinin evine davet edilmenizin minnetini bildirmiş olursunuz.
Ritüel hediyeden çok daha önemlidir. Bu ilişkinizin hangi değerde olduğunu gösterir. “Temiyage” yani hediyenin paketlenmesi de eşit derecede önemlidir. Hediyeler, oldukça güzel ya da dekoratif desenli “furoshiki” adını verdikleri kumaşla kaplanır. Bu kumaş ise dikkatli seçilmelidir çünkü üzerindeki semboller arkadaşlığınıza dair hislerinizi anlatmalıdır.
Samimiyet, zerafet, saygı günlük hayatlarımızın fayda sağlayacağı değerler… Sizce de öyle değil mi? Bizi de senelerce bir arada ve ayakta tutan bu değerlerimiz ve geleneklerimiz değil mi?
